Izleti u bolji život

Za razliku od Srbije, koja ima pojedinačne sporazume sa većinom zemalja EU (16 od 25 država) o prihvatanju svojih državljana koji u tim zemljama ilegalno borave, Mađarska nema nijedan (!), ali na stotine porodica (pretežno romskih) odlazi u zemlje Unije i još brže se vraća jer ih u pokušaju da nađu posao sprečavaju nedostatak stručne spreme i neznanje jezika, dok politički azil “više ne prolazi”.

Iz Švedske je krajem decembra 2006. vraćeno dvadesetak porodica Mađara (skoro svi su Romi, iz Mohača), koji su početkom novembra u potrazi za boljim životom familijarno spakovali kofere i kupili najjeftinije avionske karte da bi stigli u obećanu zemlju čija vlada je navodno bila spremna da im omogući zaposlenje. Kao državljani zemlje koja je članica EU, Cigani (u Mađarskoj se mnogo više koristi reč Ciganin nego Rom, a i sve njihove manjinske organizacije u državi imaju predznak – ciganski) nisu mogli da budu proterani (osim u slučaju ako počine krivično delo), imali su pravo da se u trajanju do 90 dana zadrže u Švedskoj i da, ako po isteku tri meseca uspeju da dokažu da imaju od čega da se izdržavaju – ostanu i duže! Nisu, međutim, uspeli da nađu posao, pa nisu imali od čega da žive. Vraćeni su.

Dok mađarsko Ministarstvo spoljnih poslova i švedska ambasada u Budimpešti pokušavaju da reše ovaj problem, javnost živo interesuje šta nagoni veliki broj Cigana da napuštaju svoje domove i sa decom kreću u svet u kojem se gotovo redovno nađu u nevoljama. Odgovora, zvaničnog, za sada nema. A ovo je već ko zna koji “kolektivni” slučaj iseljenja.

Prethodno, porodice Cigana koje su iz sela Zamolja u županiji Fejer pre pet godina izbegle u Francusku i tamo dobile pravo na azil, najvećim delom i danas žive od – socijalne pomoći! Umesto negativne diskriminacije kod kuće, u Mađarskoj, u galskoj zemlji ih u pokušaju da nađu posao sprečava vrlo nizak nivo stručnosti i neznanje francuskog jezika...

Dve i po godine kasnije, čak 60 ciganskih porodica iz Mohača bilo je i u Kanadi (!), u kojoj se pokušaj započinjanja novog života za većinu njih pokazao neuspešnim, pa su se vratili kući razočarani. Većinom su to Romi koji su u novembru prošle godine krenuli u Švedsku. Deo njih se vratio zbog toga što nisu dobili pravo na politički azil, a ostali zbog nostalgije za domovinom (tako kažu). Novac koji su u Kanadi zaradili, brzo je nestao. Sve su se više zaduživali. Kuće, koje su u Mađarskoj kupili od novca iz Kanade, prvo su izdali pod kiriju, pa pod hipoteku, a od dobijenog novca ponovo su kupili avionske karte i krenuli u novu “obećanu” zemlju da traže posao (mada se u inostranstvu i od socijalne pomoći može gospodski živeti, tvrde iseljenici). I tako ukrug...

Zemlje Unije nisu u obavezi da finansiraju integraciju povratnika (bez obzira na njihov broj) u matičnim državama ako su one članice EU. Obavezne su za brigu o njima do trenutka dok u dotičnoj državi borave, posle ne. Zadržana je, međutim, mogućnost da članice Evropske unije, u zavisnosti od toga koliko povratnika šalju, finansijski pomognu integraciju tih građana u zemljama koje su izvan Unije! Kao što su to u slučaju Srbije uradili Nemačka i Luksemburg.

Većina povratnika, međutim, tvrdi da će pronaći način da se ponovo vrati. Ako ne u zemlju iz koje su došli, onda u neku drugu... Za razliku od srbijanskih, mađarskim državljanima je to mnogo lakše – vize im nisu potrebne.

Cigani iz Mohača, koji su krajem decembra vraćeni, izjavili su da su u tu zemlju “krenuli u periodu vrlo nepovoljnom za traženje posla”. Ističu da će vrlo brzo ponovo krenuti u „beli svet” da okušaju sreću. Već merkaju Dansku i Holandiju!

Vlastimir Vujić