POLITIKA I ESTRADA U HRVATSKOJ: ljudi u crnom

Prvo je padala kiša, pa se četrdeset hiljada ljudi sredinom juna razočarano razišlo sa zagrebačkog stadiona Maksimir. Onda je zvezda hrvatskih estradnih i dnevnopolitičkih dana i noći, Marko Perković Tompson, poručio: “Kakav bih ja to bio čovjek kad bi me kiša uplašila.” Sledeće veče na stadionu hrvatskog fudbalskog kluba “Dinamo” okupilo se šezdeset hiljada ljudi. Dočekao ih je “guru” nacionalne desnice, pa i nezvanični portparol nostalgičara Pavelićeve države iz Drugog svetskog rata. Prolomile su se ovacije, uzdignute ruke, plamenovi nebrojenih upaljača, povici “Za dom spremni”. Koncert je bio vrhunac karijere pevača koji svoju slavu duguje uglavnom dnevnoj politici i emigrantskim vezama, ali i debakl pravne države u Hrvatskoj i građanskih normi njenih stanovnika. Reagovali su svi. Nevladine organizacije, centar Simona Vizentala, jevrejske organizacije u Zagrebu i Hrvatskoj. Nije reagovala jedino policija koja u ustaškom debaklu pevača iz sela Čavoglave u Dalmatinskoj zagori nije videla ništa što bi zahtevalo njenu intervenciju. Crno je boja koja je uvek moderna, slovo “U” tek je jedno od trideset slova hrvatskog alfabeta, uzdignuta ruka je, kako se ovde odavno konstatovalo, “pokazatelj visine kukuruza u Slavoniji”, a politički, ideološki, nacionalni, verski i rasni stavovi pojedinaca njihova su privatna stvar. Zato su s privatnim i javnim oduševljenjem svi posetioci Tompsonovog koncerta iz punih grla pevali “Bilo jednom u Hrvatskoj”, “Čavoglave”, “Vjetar s Dinare” i mnoge druge pesme koje navodno govore o čistoj ljubavi. Prema Bogu, Domovini i Naciji. I nemaju nikakve veze s nacizmom, fašizmom i ustašama, kako tvrdi njihov interpretator čiji su koncerti, zbog suprotnih procena, zabranjeni u većini zapadnoevropskih zemalja. Stihove Tompsonovih pesama, među kojima se ipak čula i ustaška budnica “Jasenovac i Gradiška Stara”, zato su, rasterećeni grižnje savesti, ispod glasa mogli da zapevaju i hrvatski ministar obrazovanja Dragan Primorac, najpoznatiji “novovjeki” hrvatski istoričar Josip Jurčević, poznat po apologiji Jasenovca kao radnog logora i mesta za kulturno uzdizanje zatvorenika, zagrebački glumac Goran Grgić, režiser Krsto Papić, svi složno zagrljeni oko zagrebačkog patera Ante Lasića koji u najužem centru hrvatske metropole, ni dva metra od spomenika banu Josipu Jelačiću na bivšem Trgu Republike koji danas nosi Jelačićevo ime, godinama služi iznimno posećene mise bivšem poglavniku bivše Nezavisne države Hrvatske Anti Paveliću. Za razliku od razdraganih Tompsonovih fanova, centar Simona Vizentala i konstantni saboter hrvatskih dnevnopolitičkih farsi Efraim Curof, bili su van sebe. Nesigurni hod uskom stazom prema Evropskoj uniji kojim se ambiciozno zaputila administracija predsednika Stjepana Mesića i premijera Ive Sanadera pretvorio se u groteskno teturanje. Jevrejska organizacija Margelov institut iz Zagreba smesta je zahtevala ostavku ministra policije Ivice Kirina, a njen predsednik Alen Budaj zaprepastio se i nazivom koncerta Marka Perkovića Tompsona “Bilo jednom u Hrvatskoj”. “Napominjemo da je jednom u Hrvatskoj bio holokaust i da to čitava Hrvatska mora znati, priznati i s dužnim se pijetetom prema toj činjenici odnositi”, rekao je čelnik institucije koja je pre nekoliko godina, bez krajnjih policijskih i pravnih rezultata, prijavila bivšeg šefa ustaške policije koji je vodio likvidacije Jevreja u Slavonskoj Požegi Milivoja Ašnera. Margelov institut u Zagrebu, Efraim Curof i deo javnosti koju ne oduševljava promukli, ruralni ritam najnižeg estradnog nivoa koji je devedesetih osvojio određene krugove hrvatske publike, posebno se zgražavaju nad činjenicom da je Tompsonov koncert održan na istom mestu gde su pre 66 godina u Zagrebu studenti hrvatske nacionalnosti i rimokatoličke veroispovesti razdvajani od svojih kolega jevrejske vere i srpske nacionalnosti. Gde su završili jedni, a gde drugi, pokazale su “zvjezdane godine” ustaškog režima okrunjene koncentracionim logorom u Jasenovcu. “Žalosno je da hrvatska policija iza svega toga ponovo dopušta koncertno izvođenje ustaških koljačkih budnica koje počinju Pavelićevim pozdravom ‘Za dom spremni’.” Na predsednika Stjepana Mesića apelovano je da još jednom preispita svoje poznate antifašističke stavove i odnos prema Pavelićevoj državi i upozna javnost sa tako sramnim i mračnim ispadima. Marko Perković Tompson postao je poznat početkom devedesetih kada je njegov zaista neizbrušeni i više nego rudimentarni glas zapevao stihove “bacaj bombe, pobij bandu”. Bombe su se bacale po srpskim kućama, “banda” su bili njihovi stanari, a pesma se zvala “Čavoglave” (po Tompsonovom rodnom selu) i postala je ratna himna Tuđmanove Hrvatske. Pevač je nastupao u maskirnoj uniformi s crnom trakom i slovom “U” preko čela. Deset godina kasnije smislio je nove stihove od kojih su najpoznatiji “Oj Mesiću i Račane, pojest će vas crne vrane...” U međuvremenu se profinio i njegov “stajling”, pa seoski momak iz Čavoglava danas izgleda poput plesača poznatih irskih ansambala, u crnom od glave do pete, kratke crne kose, užarenih očiju i s brojnim keltskim i katoličkim krstovima po sebi. Ako se zanemare sve licemerne gadosti koje su pratile i prate poslednji koncert Marka Perkovića Tompsona u Zagrebu, vredi zapamtiti da su Sarajlije uskratile gostoprimstvo čoveku koji o koncentracionim logorima u NDH s osmehom peva kao o “kućama Maksovih mesara” aludirajući na zloglasnog ustaškog zločinca Maksa Luburića. Vredi, međutim, zapamtiti i da su gradske vlasti Sarajeva, koje su onemogućile Tompsonov koncert u “Zetri”, ovde predstavljene kao “antifašistički dušebrižnici”, pa bi se svakako trebalo zamisliti šta bi to moglo da znači u modernoj, politički i državno samostalnoj Republici Hrvatskoj. Kao i konstatacija organizatora koncerta da je reč o prvom i najvećem spektaklu u “metropoli svih Hrvata” otkako su se birači partije na vlasti i desničara koji su joj po različitim osnovama srodni, “odlijepile od boljševika iz više Jugoslavije”. Interesantno je da je na “Dinamovom” stadionu u Maksimiru pre ponovnog dolaska na vlast aktuelno vladajuće Hrvatske demokratske zajednice nastupio legendarni sastav bivše Jugoslavije “Bijelo dugme”. Izazvao je oduševljenje među sredovečnom publikom čiju su mladost obeležile njihove pesme, ali i zabrinute političke pretpostavke o mogućem perfidnom obnavljanju “jugounitarizma” koje Hrvatima podmešta “razmetni sin” oca Hrvata iz Hrvatskog zagorja, Goran Bregović. Bio je to koncert “visokog rizika” i policija koju je tada vodio bivši Račanov ministar Šime Lučin bila je u stanju pune pripravnosti. Ovoga juna u Maksimiru niko nije bio zabrinut. Svi su se dobro zabavljali. Od Tompsona, preko skinhedsa, do Sanaderovih ministara i dokonih policijskih kordona s paradnim konjima i psima. Pred gorostasnim ekranom na kome je zabljesnuo u zastrašujućoj natprirodnoj veličini, Marko Perković Tompson sve ih je ostavio bez daha.