Sve(s)t spektakla

U recepciji slikara Vladislava Šćepanovića (1971) stvarnost nam se danas ukazuje u karakterističnom vidu aproprijacije svesti, kao svet spektakla. Reč je, zapravo, o pojavi koju bi Bodrijar okarakterisao kao simulaciju. Spektaklom se zasenjuje izgled prave slike realnosti. Bombastičnim “informacijama” zaklanjaju se objektivne činjenice opskurnog života. Na ovu “postmodernističku jeres”, prema Šćepanovićevom osećanju, mora se reagovati, pre svega umetničkim načinom. Taj način, kako se vidi na njegovoj izložbi, može biti neočekivano jednostavan. Kao efikasno ukazivanje na spektakl kao sredstvo masovne simulacije stvarnosti u slikarstvu, može se upotrebiti i ilustrativni način izražavanja. Ilustracija doslovno podražava scenografiju i ikonografiju spektakla, i tim “imitativnim” načinom postiže željeni efekat – razotkriva zamenu nevesele realnosti agresivnim nametanjem ekstatičnog privida punoće života. Ako ne pronikne u Šćepanovićevu ideju, posmatrač njegovih slika može da se zavara njihovim “plakatskim”, pikturalno neatraktivnim izgledom. Jasno je, međutim, da tema koju ovaj slikar obrađuje – društvo spektakla – ne zaslužuje naglašenu artificijelnu interpretaciju. Šćepanovićev bojeni spektar namerno je reduciran, sveden na sivkaste nijanse osnovnih tonova. Ono što ipak odaje Šćepanovićev slikarski metije, to je naglašen, virtuozan crtež i sigurna, naizgled klasična kompozicija. Motivi pojedinačnih slika odaju ironijski odnos prema pomenutom, farsičnom karakteru spektakla, vešto doziranom u “količini” slikanog prizora. Na jednoj slici velikog formama (“Portrait in black”) vidi se mnoštvo figura, zatečenih u ambijentu tipične medijske pompeznosti. Ali na drugoj, predstavljen je samo jedan lik, svojevrsni “antiportret” neke kultne ličnosti iz belosvetskog džet-seta, kao Bin Laden, Kastro, Homeini, Milošević, Hitler, Gevara, čak i Bogorodica sa Hristom! Svi ti likovi čine fragmente paroksizmalnog, pseudoistorijskog spektakla. Utisak da se u Šćepanovića radi o nekom moralističkom kriticizmu što napada i osuđuje spektakl kao izopačenu populističku diverziju koja razara subjektivni identitet savremenog čoveka, izvesno je pogrešan. Jer, ovaj slikar je svestan donkihotizma umetničkog kritičkog angažmana. Otud je njegov ironijom kamuflirani cinizam dvosmeran – koliko “gađa” prema spektaklu kao pojavi izabranoj za temu ove izložbe, toliko pogađa i iluziju o smislu i učinku sopstvene delotvornosti. Karakteristično za akutno stanje svesti u našoj umetničkoj javnosti je uzdržano, ali primetno prenebregavanje dela i ličnosti Vladislava Šćepanovića od strane onih koji su se, koliko do juče, svrstavali u opoziciju oficijelne “gulaš kulture”, a danas, u neskrivenoj pretenziji za dominacijom, zaposedaju vodeću poziciju. Neko ko poput Šćepanovića oponira sklonosti prema spektakularizaciji funkcije umetnosti u procesu kulturne tranzicije što se, ne bez interesa, smatra legitimnim, ne može biti persona grata kod onih koji nesvesno, ili sa računicom, stvaraju i održavaju takvu situaciju.